Bu yazida birbiri ile baglantili iki meseleye deginecegim. Ilki ülkemizden Rusya’ya ithal edilen ürünlerde tarim zehri kalintisi çikmasi, digeri ise tarim zehirlerinin obezite sorununa yol açtigina isaret eden bir arastirma.
Geçtigimiz hafta Rusya Tüketici Haklarinin Korunmasi ve Insan Refahinin Denetlenmesi Kurumu, Türkiye'den ithal edilen mandalinalarda çok zehirli bir madde olan klorpirifos tespit ettigini duyurdu. Yapilan açiklamada Türkiye’den yapilan mandalina ithalatinin askiya alindigi da belirtildi.
Klorpirifos insan sagligi için çok zararli bir pestisit ya da daha dogru bir adlandirmayla bir tarim zehri.
Klorpirifos özellikle de çocuk sagligina büyük zarar veriyor. Kullanimi Avrupa Birligi ülkeleri dâhil çok sayida ülkede yasak. Ülkemizde kullanimi ise önce yasaklandi sonra serbest birakildi. Neden böyle yapildigini ise açiklamak zor. Ancak kesin olan bir sey varsa ülkemizde klorpirifos kullanimi hiçbir zaman sonlanmadi.
AB’ye yapilan ihracat da sorunlu
Türkiye'den AB ülkelerine ihraç edilen ürünlerde de klorpirifos tespit edildigi ve tespit edilen ürünlerin geri çevrildigi biliniyor. Bu konuyla ilgili olarak su yazi okunabilir: Türkiye tariminda kullanilan yasakli pestisitlerin listesi
Akla ülkemiz piyasasinda satilan mandalinalarda da ayni zehirli maddenin bulunup bulunmadigi sorusu geliyor.
Tarim ve Orman Bakanligi bu tip sorulari hiç üzerine alinmiyor ama yine de sormus olalim:
Zehirli mandalinalar Rusya’dan ülkemize geri gönderildi mi?
Gönderilen zehirli mandalinalar iç piyasaya sürüldü mü? Sürülmediyse ne yapildi?
Ülkemizde satilan mandalinalarda da klorpirifos kalintisi var mi?
Klorpirifos meselesi ile ilgili diger konu ise sadece klorpirifosu degil genel olarak pestisit kullanimini ilgilendiriyor.
Klorpirifos obeziteye yol açiyor ,Pestisitler tarimsal üretimde kullanilan toksik etkili kimyasal maddeler.Kullanilan pestisitler dogal hayattaki çesitli canlilara zarar veriyor, gidalarda kalinti birakabiliyor ve sulari kirletebiliyor.
Gidalarda pestisit kalintilari akut ve kronik çesitli saglik sorunlarina yol açiyor. Pestisitlere maruz kalma deri ile temas, yutma veya soluma yoluyla olabiliyor. Maruz kalinan pestisitin türü, maruz kalma süresi, maruziyet yolu ve bireysel saglik durumunu etkileyen ilave sorunlara bagli olarak (örnegin, beslenme eksiklikleri ve saglikli/hasarli cilt) açiga çikacak saglik sorunlari da degisiklik gösteriyor.Pestisitler dermatolojik (deri ile ilgili) ve gastrointestinal (sindirim sisteminin tüm organlarini içeren agizdan anüse kadar olan yol) saglik sorunlarinin yani sira nörolojik, solunum, üreme ve endokrin sistem üzerinde de olumsuz etkilere sahip. Bazi pestisitler ise kanserojen etki gösteriyor.
Farelerdeki arastirma
Nature dergisinde geçtigimiz Agustos ayinda yayinlanan bir arastirmada klorpirifosun obezite sorununa yol açtigini gösteren bulgular elde edildi. Yapilan çalisma klorpirifos'a maruz kalmanin, gida aliminin artmadigi kosullarda, bir baska deyisle asiri bir beslenme ya da fazla yeme söz konusu degilken bile kilo alimina yol açtigini gösteriyor.Arastirmacilar, klorpirifosun farelerin kahverengi yag dokusundaki kalorilerin yakilmasini yavaslattigini kesfetti. Kahverengi yag dokusu insanlarda da var ve vücudumuzda yag depolanmasini saglayan beyaz yag dokusunun aksine kalorilerin yakilmasini ve isi üretilmesini sagliyor. Bu dâhili kalori yakma süreci, diyete bagli termojenez olarak biliniyor. Ancak kalori yakma sürecinin yavaslamasi, normalde vücutta yakilabilecek olan kalorilerin depolanmasina yani kilo alimina yol açiyor.Arastirmacilar klorpirifos maruziyetinin obezite riskini artiran faktörlerden biri oldugunu belirtiyor ve yapilan arastirma da buna iliskin önemli bir kanit sunuyor. Ancak çalismanin fareler üzerinde yapildigini ve henüz insanlarda dogrulanmadigini da belirtmeliyim.
Klorpirifos tarimda kullanilan çok sayida pestisitten sadece biri. Dolayisiyla meselenin sadece klorpirifos ile sinirli kalmayacagini düsünüyorum. Zaman içinde klorpirifos disindaki diger pestisitlerin de obezite sorununa ne ölçüde yol açtigi daha iyi anlasilacaktir.
Tarimda zehirli kimyasal maddelerin kullanimi azaltmaya yönelik, agroekolojik politikalari temel alan yeni bir tarim sistemine ihtiyacimiz var. Bu sistem uzun vadeli bir kamusal politikayi ve elbette bu politikayi uygulayabilecek bir siyasal iradeyi gerekli kiliyor. Tesekkürler Bülent Sik..