Topyani
Dikiltas’a giderken sagda beyaz bir direk üzerinde kirmizi top olan bir anit göreceksiniz. Anitin bir parçasi olan kubbenin altinda üzerinde sehit isimleri yazan bir kaide ve özerinde yine mermer bir top var.
Anitin ismi Ertugrul Sehitleri Anitidir.
Bu anit ve kirmizi toplar ne anlatiyora geçmeden önce anitin yapildigi bu yer hakkinda biraz bilgi verelim.
Buranin adi Topyani’dir.
Burada onsekizinci yüz yilda gülle yapilan bir atölyenin oldugu söylenir. Birinci Dünya Savasinda olasi bir düsman saldirina karsi hazirlanmis siperler vardir burasi Ünye Türk Japon Dostlugu ve Ertugrul Firkateyni Dernegi’ ne verilmistir. Prof. Dr Sait Kapicioglu önderliginde dernekçe buraya bir anit yapilmis olup, çevre düzenlemesi yapilmaktadir 1 Temmuz Denizcilik Bayraminda açilmasi kararlastirilmistir.
Profesör Dr. Sait Kapicioglu, Edip Adali, Av. Ersoy Saglam, Yazar Yasar Karaduman, Rasim Öndersev ve Ilker Helvacioglu’ndan kurulu dernek yönetimi bu yeri, bir tarih ve kültür parki haline getirerek Ünye’ye hediye etmek için giristikleri iste sona gelmisler bir çok kisinin istahini kabartan burayi çay bahçesi olmaktan kurtarmislardir..
Anita ilham veren Ertugrul Faciasinda Ünyeliler arastirmasi benim yillar önce Istanbul’da yaptigim bir çalismadir. Sayin Prof. Dr. Sait Kapicioglu bu hikayeden çok etkilenmis ve buraya böyle bir anitin yapilmasina öncülük etmistir..
Buraya ilk yaptigimiz anit, anitlar yüksek kurulu tarafindan izinler noksan oldugu için yiktirilmistir. Daha sonra tüm yasal izinler alinarak bu günkü anit ortaya çikmis ve anit Ertugrul Sehitleri ve tüm Ünyeli deniz sehitlerine ithaf edilmistir, buradaki kirmizi top Japon bayragindaki günesi beyaz direk ise bayragin beyaz zemini anlatmaktadir.
Türbe formundaki Kubbenin altindaki kaidede Japonya’da parçalanarak batan Ertugrul Firtkateyni adli savas gemisinde sehit olanlarin isimleri ve bunlarin içindeki Ünyeliler yazilidir.
Anitin diger tarafindaki mitolojik figürler Ünye’de geçmis mitolojik bir hikayenin anlatimidir..
Ertugrul Faciasi Nedir?
Ertugrul Faciasinda Ünyeliler
Ikinci Abdülhamit, 1890 yilinda Japonya’ya bir savas gemisi ile iade-i ziyaret yapilmasini ister. Bu ziyaret için Ertugrul Firkateyni seçilir. Firkateyn, hem yelken hem de makine ile hareket eden bir savas gemisidir üç direkli gemi tahtadan yapilmistir.
Gemide özel olarak seçilen 56 si subay toplam 607 kisi Japon imparatoruna nisan ve hediyeler götürecekti. 14 Temmuz 1889da Istanbul’dan yola çikildi, 11 ay sonra Japonya’ya ulasildi. Japonya’nin Yokohama Limanina varildiginda tarih 7 Haziran 1890 di. Japon Imparatoru, Türk amiralini ve heyetini çok görkemli bir sekilde karsiladi.
Dönüs ve Facia
Ertugrul Firkateyni, 3 aylik Japonya ziyaretini tamamlayip 16 Eylül 1890da Yokohama Limanindan ayrildi. Firtina uyarisina ragmen yola çikan gemi, Osima Adasi Kusimoto Ilçesi, açiklarinda yakalandigi firtinada kayaliklara çarparak parçalandi ve batti 587 denizcimiz hayatini kaybetti.
Yöre halki, 69 kisi kurtardilar bogulanlari denizden toplayarak kazanin geçtigi burna gömdüler ve kazada ölenlerin anisina 1891de bir anit diktiler,1937de Türkiye tarafindan restore edildi. Bugün Kushimato’da bir de müze var.
Oshima adasi açiklarinda Kushimato köyü kayaliklarinda 16 Eylül 1890 yilinda parçalanip sulara gömülen Ertugrul Firkateyni Türk denizcilik tarihine “Ertugrul Faciasi” olarak geçti. Firkateynin battigi köyün sakinleri 69 Türkü kurtardilar kurtulanlar iki savas gemisi ile Istanbul’a gönderildi. Osima Adasi halkinin gayreti ile toplanabilen 260 sehidimiz Japonlar tarafindan yapilmis anitin bulundugu tepeye gömüldü.
Gemideki Ünyeliler
Ertugrul Firkateyni'nde biri çavus, ikisi bando-mizikaci sekiz Ünyeli bulunmakta idi. Bu sekiz kisi bu faciada bogularak sehit oldular ve kazanin geçtigi tepedeki mezarliga gömüldüler, bir Ünyeli de faciadan sag olarak kurtuldu ve Ünye’ye köyüe döndü.
Bunlarin isimleri söyledir:
Dedeogullarindan Mustafa Oglu Hasan (Bando-Mizika), Abazaogullarindan Ali Oglu Emin, Müftüogularindan Ali Oglu Hüseyin, Kerimogullarindan Sadik Oglu Isak, Kocamanogullarindan Mustafa oglu Ismail, Balciimamogullarindan Rasid oglu Mehmet. Uzunveliogollarindan Veli Oglu Mehmet, Atikogullarindan Yusuf Oglu Mehmet, Asçiogullarindan Mehmet Oglu Mustafa...
Ahmet Çavus isimli bir Ünyeli de Japon köylüler tarafindan agir yarali olarak kurtarilmis ve köyde uzun zaman misafir edilip iyilestikten sonra bir gün aniden köyüne çikagelmistir.
122 Yil Sonra
Ertugrul sehitlerinin hatiralarini anmak sehit ve kurtulanlarin yakinlari ile tanismak için 2010 yilinda Istanbul’da yapilan bir konferansa Ünye adina konusmaci olarak ben de katildim. Bu çalismalarimdan dolayi bana Ertugrul gemisinin cam bir maketini ödül olarak verdiler.
Bu faciada bir hemsehrimiz de sag olarak kurtarilmis ve Ünye'ye köyüne dönmüstür. Kurtulan Ahmet Çavus ile sehit olan Kocamanoglu Ismail ayni köyden birlikte askere gitmislerdi. Yüz yirmi yil önce geçmis bir olayi yazmak ve arastirmak çok zor isti ancak bir tanesinin Kocamanoglu Ismail’,in torunlarini bulabildim digerlerinin yerlerini ve köylerini tespit ettim ama benim emekli ayligim bunlarla yapilacak çalismayi finanse etmeye yetmedi ve yarim kaldi.
Geçen yil Japon Televizyonu tarafindan bu çalismalarimin Ünye’de ve Kocamanoglu Ismailin köyünde belgesel olarak çekildi, ekip köye kadar giderek Japonya’da son bulan bir hikayenin basladigi yerleri görüntülediler.
Kaynaklar:
Batan gemiden sag kurtularak köyüne dönen
Çavuslarin Ahmet’in torunu Mehmet Sezginer
Osmanli Arastirmalari Vakfi
AmiralÇetinkaya Apatay, Ertugrul Firkateyni
Hosçakal Mayumi: Erdal Güven
Sehit olan Kocamanoglu Ismailin torunu Nuri Kocaman
Arastirmaci yazar: Osman Öndes-Referans Gazetesi
Murat Cosguner
