İslam Dinini Kabul Etmeyen Türkler Gök Tanrı Dininde kalan Başkurt-Tuva-Çuvaş ve Altay Türkleri

Anavatanlari Orta Asya da Gök Tanri dininde iken 700 yillarindan baslayarak din degistiren Türklerin büyük bir çogunlugu bugün Müslüman’dir. Son Türk Boyu da 1266 yilinda Müslümanliga geçmistir. 

Ancak Müslümanligi kabul etmemis Türk uluslari da vardir.

Bunlar Romanya Moldovya’daki Gagauz Özerk Cumhuriyetinde yasan Gagauzlar - Gökoguzlar Hristiyan, Litvanya’daki Karaim Türkleri Musevi, Çin sinirinda yasayan Uygur Türklerinin bir kismi Budist ve halen Orta Asya ve Altaylarda yasayan Türk uluslari Göktanri ve Saman dinindendirler.
Konumuz Orta Asya’da GökTanri dini ve Samanizm’de kalan ve Müslüman olmayanTürk Uluslaridir. Bunlarin çogunlugu bugün Rusya’ya bagli özerk devletler olarak yasamlarini sürdürmektedirler.

Su anda Litvanya da yasiyorlar Türkçe konusuyorlar, Musevi dininin Karay Mezhebine mensup olduklari için onlara Karaim Türkleri de denmektedir.

Hazar Türklerinin devami olduklari bilinir, Litvanya, Kirim, Ukrayna, Polonya, ABD, Rusya, Dagistan,Türkiye, Israil ile Romanya’da yasarlar.

Kökenlerinin Türklerin Hazar boyuna dayandigi düsünülen Karaylar'in bugün en kalabalik yasadiklari ülke olan Litvanya’dir, konustugu dil Kipçak Türkçesi’dir biz bu dili biraz zor anliyoruz.

Hristiyan Türkler Gagauz Türkleri

Moldovya Cumhuriyetinde Gagauzya Özer Bölgesinde yasarlar. Kendilerine Gagauz derler bir onlara Gökoguz deriz, Türkçeleri en iyi anlasilan  Türkçedir, Hristiyanligi kabul etmislerdir. Türkiye ile yakin iliski içindedirler.

 Gagavuzlarin Peçenek,  Oguz, ve Kipçak Türkleri ile ayni soydan geldikleri düsünülmektedir, konustuklari dil, bulunduklari bölgelere göre, Slav, Yunan ve Romen dillerinin etkisinde kalmis, büyük ölçüde Türkiye Türkçesine  benzemektedir.

Gagauzlar, bugünkü Moldova  Gagauzeli Özerk Devleti olmak üzere

Bulgaristan, Ukrayna, Romanya ve Yunanistan'da yasamaktadirlar

Sibirya Bölgesinde Yasayan

Göktanri Inanci ve Samanizm

Dininde Kalan Türkler

Bati Sibirya Tatarlari
Obi nehrinin kolu olan Tobol nehri ile Altay ve Hakas Türk Cumhuriyetlerinin bulundugu bölgeye kadar olan Güneybati Sibirya'da yasamaktadirlar.
Özellikle Obi, Irtis ve Tobol nehri vadilerinde ve bu vadilerde bulunan ToboJ, Tümen, Oms, Tomsk, Novosibirks, Irkutsk, Arhangelsk, Çikitinks, Kemerova ve Baraba sehirlerine yerlesmislerdir. Nüfuslan 350.000 civarindadir. Saman dininde kalmislardir, Türkçe konusurlar.

Telengit Türkleri
Altay Türklerinin bir kabilesidir. Altay daglarinin güney yamaçlarinda Teleski gölü civarinda yasamaktadirlar. Saman dinine bagli olup nüfuslari 5 bin civarindadir, Samandirlar.

Sor Türkleri
Güney Sibirya'da Hakas Türk Cumhuriyeti'nin batisinda Kemerova vilâyetinde yasamaktadirlar. Nüfuslari 16.800 civarindadir. 
Yasadiklari Türk yerlesim birimleri susuz, elektriksiz ve yolsuz birakilmistir. Sor Türklerinin elinden topraklan alinmis, kömür ocaklarinda çalismaya mahkûm edilmistir. Bütün bunlara ragmen ata folklorunu, kültürünü ve dilini saklayarak, Türk kimligini unutmadan bugünlere gelmesini basarmislardir. Gök Tanri Dininde kalmislardir.

Televüt Türkleri
Telengitlerin bir kabilesidir. Güney Sibirya'da Kemerova vilâyetinde yasamaktadirlar, sayilari bugün 2.800 kisiye düsmüstür.. Nükleer denemeler sonucu binlerce kisi hastalanmis, ölmüs, çocuklar sakat dogmustur. Kömür ocaklarinda çalismaya mecbur edilmis, kömürün tasidigi radyoaktivite ve kömür tozlan ile yasamaya mahkûm edilmistir. Samanizm de kalmislardir

Tofa Türkleri
Mogolistan Cumhuriyeti kuzeyinde, Baykal gölünün dogusunda bulunan Irkuts vilâyetinde yasamaktadirlar. Nüfuslari kesin olarak bilinmemekle birlikte 2.000 kisilik bir kabile olduktan tahmin edilmektedir. Saman ve Türkçe konusmaktadirlar.


Baskurt Türkleri
Rusya Federasyonu içerisinde, Avrupa kisminda Orta Idil bölgesinde yer alan Baskurtistan'in batisinda Tataristan Türk Cumhuriyeti yer almaktadir. Nüfusu 3.944.000 olan Baskurtistan Cumhuriyetinde yasamaktadir., Gök Tanri dininde kalmislardir.

Çuvas Türkleri
Rusya Federasyonu'na bagli özerk bir cumhuriyettir. Volga nehrinin orta bölgesinde çok önemli su ve kara yollari üzerinde yer almaktadir.
Çuvasistan'in Baskenti Çeboksari olup, nüfusu 1.839 bindir. 2 milyonun üzerindeki Federe Cumhuriyet olan Çuvasistan, SSCB'nin dagilmasi üzerine 24 Ekim 1990 yilinda bagimsizligini ilân etmis, ancak Rusya Federasyonu'nun baskisi üzerine 1991 yilinda Rusya Federasyonu'na bagli özerk bir cumhuriyet olmustur. Samanizm de kalmislardir

Hakaslar
Hakaseli Kuzey-Bati ve Bati’da Kemerova Bölgesi, Kuzey-Dogu ve Dogu’da Krasnoyarsk Eyaleti, Güney-Bati’da Altay Cumhuriyeti ve Güney-Dogu’da Tuva Cumhuriyeti ile ortak sinirlarla komsuluk etmektedir. 1991 tarihinde Hakaseli, Hakas Cumhuriyeti statüsüne kavusmustur. 25 Mayis 1995 tarihinde Hakaseli’nde ilk defa Hakas Cumhuriyeti Anayasasi kabul edilmistir. Saman dininde kalmislardir, Türkçe konusurlar

Saha Türkleri
Dogu Sibirya'da Rusya Federasyonu'na bagli özerk bir Türk cumhuriyetidir. Ülkenin yüz ölçümü Türkiye'nin 4 kati büyüklügündedir.
Nüfusu 1.2 milyon olan cumhuriyetin Baskenti Yakuts olan Saha Cumhuriyeti'nde yasayan Saha Türkleri Saman olup, Müslümanlik yeni yeni yayilmaya baslamistir

Tuva Türkleri
Orta Asya'da Sibirya'da Yenisey nehri boylarinda Yukari Yenisey havzasinda yer almaktadir. Rusya, Hakas, Altay ve Mogolistan'la komsudur.
Tuva halki Saman olup, dili Türkçedir. 1940'lardan sonra Kril harfleri kullanmaya baslamislardir.


Soryatlar 
Baykal gölü civarinda yasayan Türk toplulugudur. Dilleri Türkçenin Sayan Dilleri grubuna girmektedir. Inanç olarak ise ne Ortodoks ne de samandirlar, ren geyigi avciligi gibi çok eski Turan geleneklerini yasatan bu halklar “Ata ruhlarini ve tabiat kuvvetlerini” kutsal sayan Animist kisilerdir. 

Kaynaklar: 
Dünya Dinler Tarihi
Samanizm -Türklerin Islamiyet’ten Önceki Dini 
Yasar ÇORUHLU Türk Mitolojisinin Anahtarlar 
Ü.Günay, H.Güngör: Türklerin Dini Tarihi