Palamut Uskumru, torik ve orkinos familyasindandir. Sürüler halinde yasayan pulsuz siyah etli bir göçmen baliktir, sirti çizgili, karni gümüs rengindedir, uzunlugu bir metreye kadar varir

Latince adi Sarda Sarda olan palamut Yunanca ipelamidi’dir, bi

zdeki palamut adi buradan gelmektedir, Almanca adi Bonito, Ingilizce Bonito Fransizlar Pelamide, Italyanlar Tonno Palamita, Ispanyol Bonito

derler. Norveçte yakalanan cinsi ki kisin bizde de satilir buzlu dondurulmus geldigi için yerli halk ona buzbaligi der, adi Makrelendir

Palamut Uskumru, torik ve orkinos familyasindandir. Sürüler halinde yasayan pulsuz siyah etli bir göçmen baliktir, sirti çizgili, karni gümüs rengindedir, uzunlugu bir metreye kadar varir. Bu familyanin çesitleri bütün denizlerimizde görülmekle birlikte en lezzetlileri Karadeniz ve Marmara da avlanilan tipleridir.

Karadeniz ve Marmara Palamut’unda bastan kuyruga dogru muntazam çizgiler halinde giden, dördü koyu, üçü açik menevisli 7 adet bant bulunur. Egede yasayan, tombik, benekli orkinos ve yazili orkinos isimleri alan yakin akrabasinda ise sirttan karina dogru dalgalar halinde yine en az 16 adet alacali bant ile karin civarinda en az üç adet siyah benek bulunur.

Bu cinsin etinin tadi hakiki Palamut’a nazaran hiç güzel degildir. Ama çok kisi bu özelligi bilmeyip palamut diye aldanir ve sonra palamuttan sogur. Palamut avi agustos ayinda baslar. Önce Karadeniz’de sürüler halinde vanoz ve çingene palamut’u, eylülden itibaren de palamut gelmeye baslar. En lezzetli zamani da eylül basindan subat ortalarina kadar olan zamandir. Bu mevsimde çok yagli oldugundan tavasi biraz agir kaçar. Bu nedenle izgarasi ve firini tavsiye edilir. Ayni mevsimde yahnisi de harika olur. Diger mevsimlerde tavasi yapilabilir. Palamut siyah etli bir balik oldugundan bugulamasi ve çorbasi tavsiye edilmez. Palamut’un boylarina göre isimleri söyledir..

1-20 cm ye kadar palamut vanozu, .20-30 cm arasi çingene palamutu, 31-40 cm arasi palamut, 40-50 cm arasi kestane palamutu, 51-60 cm arasi torik, 61-65 arasi sivri, 65-70 cm arasi altiparmak, 70 cm den büyük zindan delen.

Torik ve torigin büyük boylari palamuttan daha çok yaglidir bu nedenle tuzlama ve lakerdasi tercih edilir.

Palamut avi, lüfer baligi avina biraz benzer. Yakalamasi zor olan palamut özellikle yaglandiktan sonra daha da lezzetli hale gelir. Kiyidan palamut avinin yani sira, tekneden palamut avi da keyifli ve yorucudur. Bunlarin disinda tekneden ag ile palamut yakalamak çok kolaydir. Sabah hava aydinlanmadan aglari denize birakip, 3-4 saat bekledikten sonra gün aydinlanmaya basladigi zaman ag toplanmalidir. Palamut agi toplandiginda çok sayida palamut baligini agda görmek mümkündür. Palamut baliginin büyük boyuna torik denilir. Torik genellikle, sonbahar sonu, kis aylari basinda Karadeniz ve Marmara denizinde yakalanir. Karadeniz’de Agustos aylarinda palamut amatör balikçilar tarafindan tutulmaya baslar. Av yasaginin bitmesi ile Karadeniz’den çok sayida palamut yakalanip tezgahlarda yerini alir..

Palamut baliginin bol olacagini anlamak için eski balikçilar Vonoz denilen palamut yavrularinin nerede ve ne zaman tutulduguna bakarlar.

Agustos ayinin 10'unda Karadeniz'den Gündogusu eserek gelen gelen soguk su balikçilara göre korkulacak bir olaydir. Çünkü bu cam gibi berrak su Sinop'tan baslayip bogaza kadar girdiginde balik yumurtadan yeni çikmissa kisa zamanda ölür.

Son zamanlarda palamut  sayisi iyice azaldi. Av yasaklari bitip Eylül ayi gelince Istanbul Bogazi çikisinda irili ufakli birçok tekne 'Vira Bismillah' diyerek gece elektrikle suyun üstünde mola etmek için balik ariyor. Zarganalara rastlaniyor ama palamut çogu zaman çikmiyor.

Palamut baligi

Palamut, harika bir fizik yapisina sahip çok uyanik ve zeki vede çok hizli hareket edebilen bir deniz baligidir. Trol aglarimiz ile kesinlikle yakalanamayan bu baligin ne denli zeki ve akilli oldugu ortadadir.

Marmara denizi'nin ve Karadeniz'in en ünlü baliklarindan bir tanesi olan palamutun ekonomi degeri de çok yüksektir. Bahar aylarinda beslenmek için Karadeniz'e çikan bu harika formatli balik, sonbahardan itibaren kisi geçirmek üzere Marmara Denizi'ne, Çanakkale'ye kadar gider. Göç baligi oldugundan çanakkale'den Ege ve Akdeniz'e ve oradanda okyanusa açildigi ispatlanmistir.

Karadeniz'de Girgir balikçi gemileri ve Uzatma aglari ile (bilhassa gece ) Aralik ayina kadar avlanir ve ardindan kendisini Marmara Denizi'ne çaktirmadan sokar, bu bakimdan çok uyanik bir baliktir. Marmara denizinde de Mart ayina kadar avlanan bu baligin besin degeri de yüksek olan bu göç baligi iyi yüzücü ve çok süratlidirler. Sürü halinde yasadiklari gibi, yine sürüler halinde yasayan Uskumru, Kolyoz, Hamsi, Istavrit, Sardalya gibi baliklara saldirarak beslenirler.

Palamut göç eden balik türlerinden birisidir. Göç güzergahi üstünde Türkiye denizlerinin yer ediniyor olmasindan ötürü her sene en fazla tutulan baliklar içinde basi sirada bulunmaktadir . En bol baliklardan birisi oldugundan ötürü da palamut baligi en pahali olmayan baliklar aralarinda bulunmaya devam etmektedir .

Palamut hayat sahasi bulmasi baska bir deyisle tutulmamasi halinde tahmini olarak 65 santimetre büyüklügüne civari ulasabilen bir balik türüdür.

Palamut baligi etinde yetkin seviyede fosfor, sülfür ve vanadyum bulunmaktadir. Bu maddeler bilhassa uzunca vakitten beri kapanmayan yaralarin kapanmasini saglamaktadir.
Palamut içinde barindirdigi protein yardimiyla dis etlerinin gelisip kuvvetlenmesini saglamaktadir. Bilhassa dis eti kanamasi hayatini sürdüren bireylerin palamut yemelerinde yarar var.
Hücre yenileme özelligi ortaya gelen palamut baligi yaslanmayi geciktirici özellige sahiptir. Cildinizde sarkmalar ve derin kirisikliklar ortaya geldiyse itinali olarak palamut yiyiniz.
Saç dökülmelerini engelleyici ortaya gelen palamut üstünde çalismalar yapilmaya devam etmektedir. Saç dökülmesini engelleyen pek çok ürün içine palamut yagi koyulmaktadir. Kaynak Mercan Haber