Bir yerin sehir olabilmesi için bir tarihi olmasi gerekir.
Tarihi yazilmamis sehirler yok sehirledir. Bir tarihiniz, bir hikayeniz, bir destaniniz, bir efsaneniz yoksa yok sayilirsiniz. Sehri anlamli kilan geçmisidir, tarihteki yasanmisligidir.
Özet ve Son.
Ünye ve civarinda ilk insanli hayat günümüzden 30.000 yil önce baslamisti. Bu ilk insanlar magaralarda yasiyorlardi.
Insanin ne zaman ve nerede ortaya çiktigi yüzyillarca çözülemedi. 20 ci yüzyil’da yapilan kazilar biraz saglam bilgilere ulasilmasini sagladi.
Bize benzeyen ilk insanlar bundan 500 bin yil önce Afrika kitasinda ortaya çikti ve son 200 bin yilda buradan tüm dünyaya yayildi.
Ünye’de Ilk Insanlar
Atmisli yillarda üst üste Ünye’ye gelen kendisi de bir Ünyeli olan Ilk Çaglar Tarihi Uzmani Prof. Dr. Ismail Kiliç Kökten Cevizdere havzasi, Yigitler Köyü, Tekkiraz Sirma köyünde yaptigi çalismalarda insanlarin 20.000 yil önce buralarda yasadiklarini bulmustu, dünya bu yillarda daha ilkel tas devrine geçmemisti.
Ünye hakkindaki bilgilerimiz bes binli yillarda basliyor, bu yillarda buradan geçen Onbinlerin Dönüsü adli kitabi yazan Anabasis bize önemli bilgiler verir. MÖ 3000 yillarinda ise bölgemizde yasayan Hititlerin yaziyi kesfetmeleri ile bildiklerimiz daha çogalir.
Ünye ve bölgesine ilk gelenler Kaska adli Ortaasya Türkleridir. Sirasi ile Hititler, Kimmerler, Lidyalilar, Frigyalilar, Pontus, Helenler, Büyük Iskender, Persler, Roma ve Bizanlilar, Danismetliler, Selçuklular, Türk Beylikleri ve Osmanlilar gelip yerlesmis ve yasamislardir. Bunlarin disinda yirmiden fazla alt kavim de yine Ünye’de yasamislardir. Bunlar Tibarenler, Halibler, Masonikler, Keltler, Iskitler, Koholler ,Driller, gibi ismini ilk defa duydugumuz ufak topluluklardir. Bu kavimlerden Ünye’de çok az eser günümüze ulasmistir.
Ünye’nin Yazili Tarihi
Ünye’nin bu güne kadar yazilmis bir tarihi yoktu. Ünye’de bir arkadasin yaptigi çalismalar, daha iyisi yapilana kadar bir boslugu dolduracaktir.
Ünyeli olup yurt içinde ve yurt disinda Tarih, Edebiyat, Arkeoloji, Müzik ve Sanat Tarihi okuyan çocuklarimiz, veya yüksek lisans, doktora ve bir takim tezler hazirlamak zorunda olan ögrencilerimiz konu olarak Ünye’nin tarihini, evlerini, folklorik yapisini, hikaye ve efsanelerini tez hazirlamak için konu olarak aliyorlar, saniyorlar ki Ünye’de herkes bunlari biliyor.
Ünye’ye geldiklerinde saskinliga ugruyorlardi, istedikleri konuda kimse hiç bir sey bilmiyordu. Bizim bazi çalismalar yaptigimizi bilen dostlarimiz bu çocuklari bize yönlendiriyorlardi..
Fakat biz her konuda henüz çalisma yapmamistik, veya yapilmis olanlar da düzenlenmemis ham olarak duruyordu, her seyi yayinlayamiyorduk, çünkü internet ortaminda bu çalismalarimizi çaliyorlar, orasini burasini degistirip kendi isimleri altinda yayinliyorlardi. Sanal dünya hirsizlarla dolu idi.
Yayinlanan çalismalarimizin da çogu bölük pörçük bir yerlerde duruyordu.
Gelen çocuklarin hemen üzerinde çalisabilecekleri bir kitap haline getirilmis bir sey yoktu. Emekli paramiz, tüm bunlari bulmaya, arastirmaya, yazmaya, kitap halinde yayinlamaya yetmiyordu,.
Bu yüzden gelen ögrencilere çogu kez yardimci olamiyorduk, çok önemli olanlari bir yerlerden buluyor, yazilmamissa onlar için bir gecede yazip ellerine verip gönderiyorduk, hepsi yaptiklari ödevlerden çok yüksek puanlar aliyorlardi. Böyle mezun olan bir sürü ögrenci, yüksek lisans ve doktora ögrencisi yardimci doçent ve doçentler vardir.
“Ünye’de
Yasamis Kavim
Ve Uluslar”
Burada on haftadir yayinladigimiz “Ünye’de Yasamis Kavim ve Uluslar” adli Ünye’nin tarihini anlatan bu dizi ihtiyaciolanlara rehber olsun diye hazirlanmistir. Ögrencilerin Ünye hakkinda aradiklari tarihi bilgiler bu arastirmalarimiz arasinda fazlasi ile vardir.
Umarim bir kurum ve kurulus bu bilgileri bizden alir ve kitap haline getirerek ögrencilerin istifadesine sunar.
Bu haftaki son yazimizla bu seri sona eriyor. Elbette ki her seyi tam bulup yazamadik. Tam ve donanimli eksiksiz bir çalisma yapmak için paraya daha dogrusu bir sponsora ve kitaplarimizi bastiracak, emekleri ve masraflari ödeyecek bir kurum ve kurulusa ihtiyacimiz var. Emekli ayligimiz hepsine yetmiyor. Baska yerlerde bu gelenek var, sehrin belediyesi, kurum ve kuruluslari yerel yazarlara yardim ediyor, telif ücreti ödeyerek eserlerini alip bastiriyor.
Ünye’de ise birileri mali götürürken bizden eserlerimizi bastirmak için bedava istiyorlar
Tarihi Olamayan Sehirler
Yok Sayilirlar
Bu arastirmacilar desteklenmez, yaptiklari, alinip bastirilmazsa, sehrin geçmisi kaybolur, gelecegi de kaybolur, kültürü, tarihi, folkloru, hikayeleri, masallari kaybolur, bir gün gelir sehrin kendisi de kaybolur. Bunlar sehri yasatan gelecege aktaran çalismalardir.
Bir yerin sehir olabilmesi için bir tarihi olmasi gerekir.
Tarihi yazilmamis sehirler yok sehirledir.
Bir tarihiniz, bir hikayeniz, bir destaniniz, bir efsaneniz yoksa siz yok sayilirsiniz. Sehri anlamli kilan geçmisidir, tarihteki yasanmisligidir.
Anlatacaginiz bir seyleriniz olmasi lazim, efsaneniz, masaliniz, tarihiniz, olmasi lazim, biz bunlari bulup toplamasak, yazmasak siz ne anlatacaksiniz.
Tarihi olmayan sehirler kimliksiz sehirlerdir
Bir hikayesi, masali, efsanesi tarihi olmayan bir sehirde yasamayin diye ugrasiyoruz..
Kimimiz, sivesini yazdi, kimimiz evlerini yazdi, kimimiz mezar taslarini yazdi, sokaklari, kiliseleri, burada yasamis uluslari, kavimleri, gelenleri geçenleri yazdi ve ortaya herkesin yasadigi sehir hakkinda bilgi edinecegi bir belge çikti.
SON
Kaynaklar:
Tarih Boyunca Ünye 2005-Osman Dogan
Trabzon Yilligi (Salnameleri)
Ünye Seriye Sicilleri Defteri –ÜNDER
1834 Ünye Nüfus Defteri-ÜNDER