Ünye’de Kale içindeki Kayıp Bizans Sarayı

Degerli okuyucular, bu çalismada ise Malazgirt’ten önce Karadeniz ve Ünye’ye gelerek Hiristiyan olmus ve Bizans ordusunda asker olan Peçenek, Kuman ve Uz Türklerine ve Ünye’de bir kale içinde gözetim altinda yasayan Andranikos Kommenos’un Bizans Imparatorluguna uzanan serüveni ile tarihin bahsettigi Ünye’de kale içindeki Bizans Sarayi’na bakacagiz

Malazgirt’ten sonra Niksar ve civarina yerlesen Oguzlarin Danismentli beyligi sahile Ünye’ye inmek için yaptigi savaslarda Ünye civarinda Peçenek Türklerinden olusan Bizans askerleri ile karsilastilar. Savasa tutustuklari esnada ayni dili konustuklarini anlayan Peçenek Türklerinden olusan Bizans ordusu savasmadan geri çekildi ve çekildikleri yerleri Danismentlilere biraktilar ve dillerini anladiklari ve tamamen birbirlerine benzeyen iki ordunun askerleri saskinliklarini gizleyemediler.

Benzeri olay Malazgirt Savasinda da olmustu. Bizans tarafinda savasanTürk asilli Bizans askerleri, (Peçenekler ve Kumanlar) Alparslan’in tarafina geçince savasin seyri degismisti.

Bizans ne demektir?

Alpaslan Malazgirt ovasindaki meydan savasinda Bizans Imparatoru Romen Diyojen ve ordusunu yenerek Türklerin Anadoluya akmalarini saglamisti. Alpaslan’in yendigi kimdi? Bizans ne demekti?

Bizans ismi tarihçiler tarafindan verilmistir. Türkler onlara Rum, kendileri ise kendilerine Romeioi (Romali) derlerdi. Rum, Dogu Roma Imparatorlugu halklarina verilen genel ad di. M.Ö. 660'larda da Trak kökenli komutan “Bizas” önderliginde Megaralilarin bir kolu Istanbul’un bugünkü Sarayburnu mevkiinde bir kent kurdu. Megaralilar, kente komutanlarinin adina izafeten 'Bizantion ' adini verdiler.

“Bizantion” Roma Imparatorlugu Dogu ve Bati diye ikiye ayrildiginda Dogu Roma’nin merkezi oldu. Ünye de Türklerin bölgeye gelislerine kadar bin yila yakin bir zaman bu Imparatorlugun sinirlari içinde yer alacakti. Bizans Imparatorlugu’nun özelliklerinden biri uzun ömrüdür. Ilk Imparator Konstantinos 1,  (324-337), son imparator Konstantinos 11. Palaiologos ‘tur. (1425-1453)
Bizans,  stratejik ve jeopolotik önemi dolayisiyla tüm uluslarin dikkatini çekmis, fakat 1453'e kadar bu sehri almak,  mümkün olmamistir.

Tourkoi, (Bizansli Türkler)

'Bizans Imparatorlugu'nun bin yillik tarihi içinde Türkler, çesitli etnik kökene mensup halklar arasinda büyük bir grup olusturmaktaydi. Imparatorlugun bünyesinde V. yüzyilin ilk yarisindan itibaren Hunlar, Avarlar, Oguzlar, Peçenekler, Kumanlar gibi pek çok Türk bulunuyordu.  Bizans yazarlari genelde Asya'dan gelen bu halk için Tourkoi terimini kullanmaktaydilar.

Bizans Devleti 6. yüzyilin baslarindan itibaren Türkleri bir yandan Hiristiyanlastirmaya, bir yandan da askerlik görevlerinde kullanarak Anadolu ve Karadeniz’e iskân etmeye baslamislardir.  Bugün bu bölgede yasayanlarin fizik ve agiz özellikleri tamamen Kipçak ve Peçenek Türklerinin derin izlerini tasmaktadir.

Karadeniz Bölgesi'ne yerlesen Kuman-Kipçaklar, Oguz boylarindan gelen 'Çepniler'le kaynasarak Müslümanligi kabul etmislerdir. Karadeniz ‘de bulunan 'Borçka' ilçesinin adi bir Kuman oymaginin adidir.

Hükümdarlar, sarayda ve devlet idaresinde Türkleri tercih ederlerdi. 11. Yüzyilin ikinci yarisinda Türk asilli askerler ordunun asli unsuru haline geldi. Kendi komutanlarinin idaresinde ayri birlikler halinde savasa katilan Bizans ordusundaki ücretli Türk askerler çogunlukla öncü kuvvet olarak görev yapmislardir. Ok kullanma konusunda usta olmalari dolayisiyla Bizans yönetimi onlarin bu maharetlerinden faydalanma yoluna gitmistir.

Malazgirt Savasi Öncesinde

Bizans Ordusundaki

Türk Kuvvetlerinin durumu

Bizans ordusunda görev yapan Türk asilli Peçenek askerleri bu dönemde yalnizca kuzey sinirinin muhafazasinda degil ayni zamanda Anadolu’da Selçuklu Türklerine karsi da kullanilmislardir. Ancak bu uygulama her zaman basarili bir sonuç vermiyordu askerler Türklere karsi savasmak istemiyorlardi.                                                    

Bizans yazarlarindan Attaleiates, Malazgirt meydan savasindan önce bir gece Bizans ordugâhinin etrafindan dolanarak taciz oklari atan Selçuklu askerleri ile Bizans ordugâhindaki Peçenek ve Uzlarin birbirlerine çok benzediklerini ve o karisiklik içerisinde Türklerin Bizans karargâhina girmeleri halinde kovalayan ile kovalananin birbirinden ayirt edilemedigini ifade etmektedir.

Bizans’tan kalanlar.

Bugün Anadolu’da Roma Imparatorlugundan kalma köprü gibi birçok eser halen

kullanilmaktadir. Istanbul’da ise Bizans’tan kalma çok daha fazla eser vardir. Bunlardan en önemlisi Ayasofya müzesi ve camiye çevrilmis çok sayida kilise vardir.

Ünye’de ise Bizans’a ait hiçbir eser günümüze ulasmamistir.

(Kaynaklar:

Bizans Tarihi Yazilari, Prof. Dr. Isin Demirkent

Yusuf Ayönü, (Bati Anadolu'da Bizansli Yerel Hâkimlerin Bagimsizlik Hareketleri)