Yasar KARADUMAN
Oguz Han daha hayatta iken ogullarini Bozoklar ve Üçoklar diye ikiye ayirdi. Vefatindan sonra yerine en büyük oglu Kün-Han (Günhan) geçti. Bir kargasaya meydan verilmemesi için bu yirmi dört ogula birer lâkap, birer isaret ve birer damga verildi.
Oguz Han’in torunlarindan yirmi dört Oguz boyu meydana gelmistir.
Bu boylarin her birinin ayri adi isareti ve unvani vardi.
GÜN-HAN: Oguzun en büyük ogludur. Günhan’in dört oglu vardi: Kayi, Bayat, Alaevli, Karaevli.
AY- HAN: Oguzun ikinci ogludur ve onunda; Yazir, Düger, Dodurga, Yaparli, adinda dört oglu oldu.
YILDIZ- HAN: Oguzun üçüncü ogludur, onun da ogullarinin adi; Avsar, Kizik, Begdili, Karkin’dir.
GÖK- HAN: Oguzun dördüncü oglu olup ogullari Bayindir, Beçene, Çavuldur ve Çepni’dir.
DAG- HAN: Besinci ogul, çocuklari; Salur, Eymür, Alayuntlu, Üregir.
DENIZ- HAN: Altinci ve son ogul olup çocuklari Igdir, Bügdüz, Yiva, Kinik tir.
Ünye’de ve Karadeniz’de yasayan Türkler Gök-Han’in çocuklarindan ÇEPNI’nin soyundan türemislerdir. O boya Çepni boyu veya Çepni Türkleri derler. Çepniler daha çok Karadeniz Bölgesi’ni kendilerine seçmislerdir. En yogun bir sekilde Trabzon Salpazari ilçesinde yerlesmislerdir.
Ünye’de de önemli Çepni boylari gelerek buralari yurt edinmisler ve kurduklari köylere oymaklarinin adini vermislerdir. Bu köy isimleri halen günümüzde de yasamaktadir. Bunlari asagida verecegiz.
Oguz Han daha hayatta iken ogullarini Bozoklar ve Üçoklar diye ikiye ayirdi. Vefatindan sonra yerine en büyük oglu Kün-Han (Günhan) geçti. Bir kargasaya meydan verilmemesi için bu yirmi dört ogula birer lâkap, birer isaret ve birer damga verildi. ÇEPNI’nin simgesi SUNKUR’dur (Sungur kusu) dogan ve atmacayi ifade eder..
Oguzlar’in Müslümanligi kabul etmelerinden sonra bu oymaklara genel olarak Türkmen denilmeye baslanir.
Osmanli Imparatorlugu bunlardan en büyük ogul GÜNHAN’in oglu “KAYI”nin soyundan olan “Kayi” boyundan, Selçuklular ise Kinik boyundandirlar.
Dördücü ogul olan GÖKHAN’in ogullarindan “ÇEPNI”nin soyu ise, Çepniler adiyla Karadeniz Bölgesi’ne gelmisler ve 1100 yillarinda Ünye ve çevresini fethederek buralari kendilerine yurt edinmislerdir. Çepniler buranin Türklesmesinde önemli rol oynamislardir.
Ünye ve çevresindeki köylerde yasayanlar Oguz Han’in torunu Çepni’nin soyundan gelmektedirler. .
Ünye’ye ilk gelen oguz boylari önce sahile yakin yerleri yurt tutmuslar fakat buralarin denizden gelen saldiriya açik oldugunu görünce birkaç kilometre yukarilara tasinmislar ve buralara kendi adlarini vermistir.
Bu isimler bugün dahi yasamaktadir. Bunlardan en meshurlari halen Ünye’nin en büyük köylerinden biri olan “Saylan”dir. Diger isim, boy ve köy adlarina gelince: Balaguz, Alaman, Bayramca, Cinis, Cimbis, Corgi, Milan,Gökbey, Göbeg, Hüsamli, Incürlü, Kelengerlü, Ketsen, Kurna, Caferlü, Küplü, Mahyalu, Nazir Nazurlu, Saraç, Saraçlu, Surus, Sahna, Sihna, Lahna, Bozulus, Sülübeg, Turmuslu, Yazman, Yazmanlu, Yomalu, Karaöy, Karli, Kargi, Nadur, Nadirli, Göbü gibi bugün dahi yasayan köy ve yöre isimleri buralara yerlesen oymak ve asiretlerin isimleridir.
Ünyelilerin atasi olan Çepniler 200.000 çadirla Sinop-Rize arasina yerlesmislerdir. Tarihi kayitlarda Çepniler, Ünye Oinoe (Halibia) yöresini 1100 yillarinda fethetmislerdir. Baslarindakiler de bugün Ünye’deki Bayramca Mahallesi’ne adini veren Bayram Bey ailesidir. Bayram Bey Ünye’ye 6000 çadirla gelmistir.
Çepniler; Sinop, Samsun, Ünye, Ordu, Giresun bölgelerinde yogun olarak yasamaktadirlar. Orta Asya’dan getirdikleri Türkmen ve Oguz özelliklerini kaybetmisler, bulunduklari cografyaya uyum saglayip asimile olmuslardir.
Trabzon’un Salpazari ilçesinde bugün hala bir miktar yemek kültürü, kiyafetleri canli tutulmaya çalisilmaktadir. Islamiyet ten önceki dinleri Samanizm’den getirdikleri birçok inanç özelligi halen yasatmaktadir.
Çepni Ne Demek
Yardimci Doç Dr. Erdogan Altiparmak, Çepni sözü Anadolu’nun bazi yerlerinde “Alevi” anlaminda kullanilir. Bazi yerlerde “Türkmen = Çepni = Alevi” kelimelerinin anlamlari birbiriyle aynidir. Dogu Karadeniz Çepnileri Sünnîdirler.
Çepni isminin yer aldigi ilk yazili metin, ilk Türk bilgini olan.
Çepni Boyu, Oguz Boylari’nin 21. sirasinda gösterilmistir. Anadolu’da Çepniler’e ait 50'ye yakin sehir adi tespit edilmistir.
Günümüze ulasan kaynaklarda yer alan bilgilerde, Çepniler’in, Osmanli Hânedâni’nin mensup oldugu ve en önemli, en serefli, en büyük Oguz Boyu kabul edilen Kayilar’a yakin önemde bir boydur.
Çepniler; 1071'de Anadolu’nun, 1277 yilindan itibaren de Sinop’tan Trabzon’a kadar olan Karadeniz Bölgesi’nin fethedilmesinde çok aktif görevler üstlendiler. Daha sonra da Samsun’dan Giresun’a kadar olan bölgeyi ele geçirdiler.
Trabzon’un fethinde Fatih’in Ordusu’na yardimci oldular. Çepniler, ‘nerede düsman görürse hemen savasa tutusan insanlar’ olarak bilinirler. Onlar, bu özellikleri sebebiyle 1690 yilinda, Avusturya Seferi’ne çagrildilar. Savasa katilarak basarinin saglanmasinda etkili oldular.
Çepniler, ilk Müslüman Türk’lerdendirler. Bazi güvenilir kaynaklarda, Alevîler’in bir kolu olarak tanimlanmaktadirlar.
Karadeniz Çepnileri :
Rum Pontus Imparatorlugu yönetimindeki Trabzon, Osmanlilar tarafindan fethedilmeden önce sehre gelip yerlesen ve fetih ordusunda bulunup Trabzon’da kalan Çepniler’den olusmaktadir.
Karadeniz Çepnileri , Giresun’dan Rize’ye kadar genis bir alana yayilmislardir. Yogunlukla Sebinkarahisar ve Alucra ilçelerinde ve köylerinde otururlar. Bu bölgelerdeki topraklar, günümüz Çepnileri’nin atalari tarafindan kan ve can vererek alinmistir. ‘Çepni’ denildiginde, Karadeniz Çepnileri akla gelir. Çepni kelimesine, ‘yigit – gözü pek ve cesur’ anlami kazandiran Çepni’ler bunlardir. Çepniler Türkçe’den baska bir dille konusmazlar. Kaynak: Yard. Doç. Dr. Erdogan Altinkaynak,
