Merhabalar kıymetli okuyucularımız. Bu hafta sizlerle bağımlılık hastalığının nasıl bir hastalık olduğu üzerine duracağız.
Yapılan çalışmalar bağımlılığın bir BEYİN hastalığı olduğunu belirtmiştir. Bağımlılık biyolojik, psikolojik ve sosyal boyutları olan bir hastalıktır. Bağımlılığın gelişmesi, genellikle ödül ve haz mekanizmasıyla ilgili olan bölgelerde olumsuz anlamda değişiklik meydana getirir. Örneğin, bir madde kullanımı gerçekleştiğinde veya belirli bir davranış sergilendiğinde, beyinde dopamin adı verilen bir kimyasal salgılanır. Dopamin ise ödül ve haz hissiyatını arttırır. Kişinin sürekli olarak madde kullanması veya belirli bir davranışı tekrarlaması beyinin doğal dopamin üretimini azaltabilir ve kişi daha fazla zevk alabilmesi için daha fazla madde kullanması ya da davranışı tekrarlaması ihtiyaç haline gelir. Artık bir zamanlar zevk veren madde ya da davranış bir ihtiyaç haline dönüşmüştür.
Kimyasal bağımlılık, bireyin vücuda bir madde alarak (örneğin, alkol, uyuşturucu türevleri veya sigara) fiziksel olarak bağımlılık geliştirmesi durumunu ifade eder. Birey bu maddeleri almadığı zamanda yoksunluk belirtileri ortaya çıkar ve kişinin rahatsızlık hissetmesine neden olabilir. Bireylerin kullandığı maddeye göre ortaya çıkan yoksunluk belirtileri farklılık gösterebilir. Sedatif madde (merkezi sinir sistemini baskılayan maddeler) kullanan bireylerde; Anksiyete, uykusuzluk, terleme, titreme ve kas ağrıları en çok rastlanan yoksunluk belirtileridir. Uyarıcı madde (merkezi sinir sistemini uyaran maddeler) kullanan bireylerde; zihinsel ve fiziksel yorgunluk, depresif ruh hali, iştahsızlık veya aşırı iştah özellikle tatlılara karşı, uykusuzluk veya aşırı uyuma en çok rastlanan yoksunluk belirtileridir.
Davranışsal bağımlılık ise; bireyin belirli bir davranışı olumsuz sonuçlarına rağmen yapması, davranışı bırakmak istemesine rağmen bırakamaması ve bıraktıktan sonra tekrardan o davranışı yapmaya başlaması olarak tanımlanır. Davranışsal bağımlılıkların çeşitleri arasında kumar, çevrimiçi oyun, alışveriş, internet, pornografi gibi davranışlar yer alır. Bağımlılık halini alan bu tür davranışlar kişinin ruh sağlığını, aile ilişkilerini, iş hayatını ve sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkileyebilir.
Kimyasal ve davranışsal bağımlılıklar tedavi edilmediğinde sonuçları bireyi ve aileleri olumsuz yönde etkileyebilir. Bireyle birlikte aile üyelerinin de tedavi sürecinin içerisinde olması bağımlılık seyrini olumlu yönde desteklemektedir. Bağımlılık hastalığı olan bireyler ve aileler profesyonel yardım almaktan da kaçınmamalıdır.
Hüseyin Saka
Klinik Psikolog
Ünye Neva Psikoloji
