Her gün iklim değişikliğiyle yaşıyoruz ve bu durum şimdiden sağlığımızı etkiliyor. Gelecek senaryoları nelerdir ve iklim değişikliğinin etkileriyle başa çıkmak için her birimiz ne yapabiliriz?
Çevrenin bazı etkileri gerçekten doğrudan insan sağlığına olumsuz etki yapıyor. Örneğin, bazen ortam öyle sıcak oluyor ki, bu yüksek sıcaklıkta sağlıklı olmak mümkün olamıyor. İklim değişikliğinin özellikle şehirlerde sıcaklıkları artırdığını biliyoruz. Ve önceden mevcut bir rahatsızlığı olan veya daha yaşlıysanız veya örneğin kalp hastalığınız varsa, ne yazık ki sıcaklıklar çok yüksek olduğunda hastalanma ve hatta aşırı yüksek sıcaklıklarda ölme olasılığınız daha yüksek hale gelebilmektedir. Sıcaklığın ani ve yüksek artışı, insan sağlığına çok doğrudan bir olumsuz etki yapmaktadır.
İklim değişikliğinin çevreye etkilerini de görüyoruz. Dolayısıyla dünyanın bazı bölgelerinde artan sıcaklıklar ve yağış düzenindeki değişiklikler çevreyi kurutuyor, ormanları kurutuyor, bu durum da daha fazla ve daha şiddetli orman yangınlarının yaşanmasını kolaylaştırıyor. Artık orman yangınları da hem boğucu dumanı ile hava kirliliği ile hem de ateşinle yakarak doğrudan insanları öldürebiliyor.
İklimin olumsuz ve ani değişimi büyük düzeyde hava kirliliğine de yol açmaktadır. Hava kirliliği, insan ve çevre sağlığı için en büyük katillerden biridir. Hava kirliliği her yıl Dünya çapında yaklaşık 7 milyon insanı öldürüyor, yani yaklaşık her beş saniyede bir ölüm meydana getiriyor.
İklim değişikliği, sivrisinekler tarafından taşınan sıtma veya dang humması gibi bulaşıcı hastalıkların yayılmasını kolaylaştırdığı gibi, kolera, dizanteri gibi suda taşınan hastalıkların da oluşturduğu ishal – kusma gibi bulguların da, yaygınlaşmasını kolaylaştırmaktadır.
Ancak iklim değişikliğinin nihai etkisi aslında dünyanın bazı bölgelerini yaşanmaz hale getirmesidir. Yani gelecekte, tarımı sürdüremeyecek kadar kuru topraklar oluşacaktır.
Buzulların erimesiyle deniz seviyesi yükseliyor. Aslında bazı ülkeler de dahil olmak üzere adaları sular altında bırakmaya başlıyoruz. Bu durum gelecekte, insanları yaşadıkları yerden uzaklaştırırken, göçler ile dar alanlarda nüfus sıkışacaktır, bu insanların sağlığı da gerçekten tehlike altına girecektir.
Mevcut Sağlık sistemlerimiz ile hastanelerimiz ile, birinci basamak sağlık merkezlerimiz ile, tüm sağlık altyapımız ile, iklim değişikliğinin sağlığımız üzerindeki bu olumsuz etkileriyle nasıl başa çıkacağız?
Henüz bir yıl önce yaşadığımız pandemi gibi senaryolar iyi gösterge değil çünkü bunun devamı da olabilir endişesi yaşıyoruz.
Her yıl daha da artarak gördüğümüz, hissettiğimiz artan sıcaklıklar, 20-30 yıl sonra dünya çapında göreceğimiz rekor sıcaklıkların habercisidir, halihazırda salınan sera gazları nedeniyle belli bir oranda iklim değişikliğine maruz kalınması sonucunda ve maalesef bu yaşanmaz sıcaklıklar artık normalmiş gibi algılanacaktır. Bu durum da ölümleri artıracaktır.
Bu nedenle, insanları iklim değişikliğinin hâlihazırda gördüğümüz etkilerinden koruyabilmelerini sağlamak için hastanelerimizde, sağlık çalışanlarımızın eğitiminde yeni planlar geliştirmemiz ve ihtiyaca yönelik yatırımları hayata geçirmemiz gerekiyor. Sağlık sistemlerimizi iklim değişikliğinin etkilerine hazırlamanın bir parçası da bu yeni plan ve sistemlerin iklim değişikliğinin etkilerine karşı dirençli olmasını sağlamaktır.
En basit olarak; iklim risklerine karşı daha dayanıklı olan sağlık tesisleri için güneş panelleri aracılığıyla yenilenebilir enerji sağlamak ilk hedef olmalıdır, daha ucuzdur ve aynı zamanda çevresel etkiyi de azaltır.
Bu çok zorlayıcı senaryolar. Bu gelecek senaryolarıyla başa çıkmak ve kendimizi korumak için bireyler olarak neler yapabiliriz?
İyi haber şu ki yapabileceğimiz çok şey var. En önemli başlangıç noktamız, iklim değişikliğinin oluşturduğu sağlık risklerinin farkında olmaktır.
Sıcaklık, sağlığınız için potansiyel bir risktir. Aşırı sıcak bir günde daha çok sıvı alarak, güneşten uzak durarak, hava durumu uyarılarına dikkat ederek kendimizi korumanız mümkündür. Bu nedenle sağlığımızı korumak için hepimiz birey olarak iklim konusunda biraz daha duyarlı olmalıyız.
Yapabileceğimiz ikinci şey, iklim değişikliğini azaltmak için temiz bir enerji sistemine geçiş yapabilmektir, hatta bireyler olarak, eğer bunu başarabilirsek, örneğin, işe ya da okula yürüyerek ya da bisikletle gitmek sağlığa güzel bir katkıdır.
Dolayısıyla birey olarak yapabileceğimiz şeylerden biri de çevre sağlığını koruyan politikaları desteklemek ve insanların sağlığını iyileştiren, aynı zamanda gezegeni koruyan akıllıca yatırım kararları verebilen kararları da desteklemektir.