“Bir kez kazanırsanız, her şeyin mümkün olduğuna inanırsınız ve bu, en büyük tuzaktır’’
Fyodor Dostoyevski, Kumarbaz
Kumar bağımlılığı, kişinin kumar oynama davranışını kontrol edememesi ve kumar oynamaya karşı güçlü bir dürtü hissetmesi olarak tanımlanan bir beyin hastalığıdır. Bağımlılık sürecini etkileyen birçok etmen vardır. Genetik yatkınlık, kişilik özellikleri, oynanan kumarın türü ve sosyal çevre başlıca etmenlerdir.
Kumar bağımlılığının dört temel evresi vardır. Bu evrelerin farkına varmak bağımlılığın önüne geçmede oldukça önemlidir. Bunlardan ilki kazanma evresidir.
Kazanma Evresi:
Bu evrede kişi ilk kez kumar oynar ve genellikle küçük miktarlarda para kazanır. Kazanılan bu paralar, kişide bir keyif ve heyecan duygusu yaratır. Kumar oynamaya devam etme isteği artar ve kişi daha sık oynamaya başlar. Bu evrede kayıplar yaşansa bile kişi bunları görmezden gelir ve kazanmaya odaklanır. Kişi kendini şanslı hisseder ve kumar oynama becerisine güvenir.
Fyodor Dostoyevski’nin Kumarbaz kitabındaki şu ifade bu evreyi çok iyi açıklar: “Paraya ihtiyacım olduğu için değil, kazanmanın verdiği o his için oynuyorum.”
Kumar bağımlılığının ikinci evresi ise kaybetme evresidir.
Kaybetme Evresi:
Bu evrede kayıplar artmaya başlar ve kişi daha büyük miktarlarda para kaybetmeye başlar. Kaybedilen paraları telafi etmek amacıyla daha da fazla kumar oynar. Kişi, kayıplarını gizlemeye ve yalan söylemeye başlar. Borçlar artar ve maddi sıkıntılar baş gösterir. Bu evrede kişi, kumar oynamayı bırakmayı düşünse de başaramaz.
Fyodor Dostoyevski’nin Kumarbaz kitabındaki şu ifade de bu evreyi çok iyi açıklar; “Kaybettikçe, kazanma umudu daha da güçleniyor. İşte bu yüzden insan bir türlü duramıyor.”
Kumar bağımlılığının üçüncü evresi tükenme evresidir.
Tükenme Evresi:
Bu evrede kişi, artık kontrolünü tamamen kaybetmiştir. Kumar, kişinin hayatının merkezine yerleşir ve diğer tüm aktivitelerden öncelikli hale gelir. İş, aile ve sosyal ilişkiler zarar görmeye başlar. Maddi durum daha da kötüleşir ve kişi, yasa dışı yollara başvurabilir. Bu evrede depresyon, anksiyete ve intihar düşünceleri görülebilir.
Yine Fyodor Dostoyevski’nin Kumarbaz kitabındaki şu ifade bu evreyi çok iyi açıklar: “İlk büyük kaybımı yaşadığımda, bunun son kaybım olacağını düşündüm. Ama her seferinde bir öncekinden daha büyük bir bataklığa saplandım.”
Kumar bağımlılığının dördüncü evresi vazgeçme evresidir.
Vazgeçme Evresi:
Bu dönem kişinin her şeyi kaybettiği dönemdir. Kişi kumar oynamayı sürdürür fakat kumar oynama davranışı gelişigüzeldir. Psikolojik sorunlar da eşlik etmeye başlar ve büyük çoğunlukla bu dönemde tedavi arayışları başlar.
Fyodor Dostoyevski’nin Kumarbaz kitabındaki şu ifade de yine bu evre ile ilgilidir: “Özgürlüğümü geri kazanmak istiyorsam, şans denen hayale inanmayı bırakmalıyım.”
Kumar bağımlılığı sadece kişiyi değil, kişinin ailesini ve sosyal çevresini olumsuz yönde etkileyen psikiyatrik bir hastalıktır ve kişi zamanla kötüleşir. Kişinin erken aşamada bağımlılığın farkına varması ve önlem alması oldukça önemlidir. Yine Fyodor Dostoyevski’nin cümlesiyle yazımı sonlandırmak istiyorum: “Kurtuluş, kazanmaktan değil, oynamamaktan geçiyordu ama bunu çok geç anladım.’’
Sağlıcakla kalın…
Hüseyin SAKA
Uzman Klinik Psikolog
Ünye Neva Psikoloji