Merhabalar kıymetli okuyucularımız,
. Bu hafta sizlerle gündemi son zamanlarda meşgul eden oyun bağımlılığı üzerine duracağız. Türkiye’ de yapılan bazı çalışmalara göre gençlerin %10-15’i arasında değişen bir oranda oyun bağımlılığı riski taşıdığı belirtilmiştir. Oyun bağımlılığı genellikle sosyal yaşamı, akademik başarıyı ve psikolojik sağlığı olumsuz yönde etkileyen bir rahatsızlıktır. Peki nedir bu oyun bağımlılığı?
Dünya Sağlık Örgütü 2018 yılında “Gaming Disorder’’ oyun bozukluğu terimini resmi olarak tanımış ve oyun bağımlılığını ruhsal ve zihinsel bir sağlık sorunu olarak kabul etmiştir. Kısaca tanım yapacak olursak oyun bağımlılığı; bir kişinin içinde oyunlara karşı aşırı derecede oynama isteği oluşması ve bu durumun kişinin günlük yaşamını olumsuz yönde etkilemesiyle karakterize edilen bir durum olarak açıklayabiliriz.
Belirtilerine baktığımızda ise ilk olarak karşımıza kontrol kaybı çıkmaktadır. Kişinin oyun oynama üzerinde kontrol kaybı yaşaması ve planlanandan daha fazla sürede oyun oynaması durumu olarak açıklanabilir. İkinci belirti önceliklerin değişmesi olarak tanımlanır. Bu belirtinin temel özelliği ise oyunun kişinin hayatında en önemli aktivite haline dönüşmesidir. Oyun artık kişinin sorumluluklarından daha önemli hale gelmiştir. Üçüncü belirti devam eden kullanım şekli olarak tanımlanır. Oyun oynama kişinin hayatına maddi, manevi ve fiziksel olarak zarar vermektedir ancak kişi oyun oynamaya devam eder. Dördüncü belirti yoksunluk belirtisidir. Kişi oyun oynamadığı zamanda rahatsızlık duyar ve kendisiniişi huzursuz, sinirli veya depresif hissedebilir. Son belirti ise zZarar görme olarak adlandırılır. Kişinin oyun oynaması artık fiziksel sorunlara neden olmaya başlamıştır. En belirgin sorunlar göz yorgunluğu, duruş bozukluğu, el ve bilek ağrıları olarak sıralanabilir. Fiziksel sorunların yanında kişi psikolojik olarak da daha depresif ve kaygılı hissedebilir.
Oyun bağımlılığı ve psikolojik hastalıkların bir arada görülme durumu son yıllarda artan ilgi konusu olmuştur ve bu konu üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Oyun bağımlılığıyla birlikte görülen psikolojik rahatsızlıklar şu şekilde sıralanabilir;
Depresyon genellikle sosyal izolasyon, umutsuzluk hissi ve motivasyon eksikliği gibi semptomlarla kendini gösterir. Artan oyun oynama süreleri kişileri yalnızlaştırır ve bu semptomların artmasına sebep olabilir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu konsantrasyon eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi semptomlarla karakterizedir. Bu semptomlar, oyun bağımlılığını tetikleyebilir veya artırabilir.
Sosyal fobi, sosyal durumlarda yoğun bir korku veya endişe hissetme gibi semptomlarla karakterizedir. Sosyal fobiye sahip olan kişiler, genellikle topluluk önünde konuşma yapma, yabancılarla tanışma veya topluluk içinde dikkat çekmek gibi durumlardan kaçınabilirler. Oyun bağımlılığının temelinde yatan psikolojik faktörlerden biri de sosyal izolasyon ve stresle başa çıkma eksikliği olabilir. Bu nedenle, sosyal fobisi olan kişiler oyunlara sığınarak gerçek hayattaki stresli ya da korkutucu durumlardan kaçınmaya çalışabilirler.
Kısacası oyun bağımlılığı kişinin sosyal hayatını, fiziksel ve ruhsal sağlığını etkileyen bir hastalıktır. Özellikle çocuk ve ergenlerde çok hızlı yaygınlaşan bir hastalıktır. Kişinin ve aile üyelerinin farkındalık kazanması ve erken müdahaleler, bağımlılığın ilerlemesini durdurmak ve başka bir psikolojik rahatsızlığın önüne geçmekmesi için oldukça önemlidir.
Hüseyin Saka
Uzman Klinik Psikolog
Ünye Neva Psikoloji