Gelin bir sinav yapalim… Sinav sorumuz ise; “Ünye cografyasinda sel kaderdir midir?” olsun.
Bu soruya herkesin bir cevabi olacaktir mutlaka.
Benim de var bir cevabim… Ve ben bu cevabimi paylasmak istiyorum sizinle.
Hani bir söz vardir, “Cografya kaderdir” diye… Büyük Islam Alimi Ibni Haldun söylemistir bu sözü.
Bu sözden hareketle gelelim yukaridaki sorunun cevabina…
Eger denildigi gibi cografya kader ise, Tabakhane Deresi de Ünye cografyasinin kaderidir.
Ünye’de meydana gelen sellerin bas sebebi ise Tabakhane Deresi’dir. Bu durum gösteriyor ki; Ünye’de sel kaderdir…
Ünye sehir merkezinin dogu yakasi; Dösemedibi Mahallesinden yükselmeye baslayan Bayramca Tepesi, Alamanli, Saylan sirtlarini takiben Çataltepe, Inkur’a varan yükseklikle çevrilidir.
Bati yakasi ise, Inkur’un bati istikametinden baslayan Çed Dagi, Nadirli sirtlari Kizilkaya, Seyh Yunus Tepesi, Kiraztepe, Çakirtepe’den sahile inen yükseklikle çevrilidir.
Ünye sehir merkezi bu iki yaka arasindaki havzada kuruludur.
Bu havzanin orta yerinden Tabakhane Deresi geçer.
Tabakhane Deresi, Inkur’dan dogar. Doguda Çataltepe diplerinden, batida ise Incirli mevkisinden iki kol olarak baslar. Bu iki kol Ünye Kalesi önünde birlesir, teke düser.
Dereye dogu ve bati yakasindan çok sayida dere, derecik, kanal, hendek su tasir.
Bunlarin birçogu normal zamanlarda ciliz akan akarsular gibi görünse de yagisli havalarda sulari artar.
Hele yagislar siddetli ise… Özellikle yaz saganaklarinda bütün bu dere, derecik, kanal, hendek cosar Tabakhane’ye akar.
Tabakhane Deresi ise bir anda bastiran sularla yatagina sigmaz, tasar, etrafina yayilir.
Iste bu seldir… Ünye’nin birkaç yilda bir maruz kaldigi sel böyle olusur.
Yasanan afet doga olayidir. Ne zaman, ne kadar etkili olacagini Allah bilir.
Ve bu durum Ünye için, Ünye’de yasayanlar için kaderden baska bir sey degildir.
Ünye’de yasayan herkes bu gerçegi bilmek, bu kadere göre hayatina yön vermek durumundadir.
Buna göre yapilmasi gerekenler vardir. Vatandaslarin yapmasi gerekenler vardir… Sehir yönetiminin yapmasi gerekenler vardir.
Vatandaslar bu sel gerçeginden hareketle isini, isyerini, evini, barkini uygun yerlere kuracak… Sele karsi önceden tedbirini alacaktir.
Sehir idaresi ise basta Tabakhane Deresi yatagi olmak üzere, bütün diger dere, derecik, kanal, hendek ne varsa bunlari tanzim etmekle mükelleftir.
Peki, böyle mi olmustur? Vatandaslar olsun, sehir idarecileri olsun görevlerini yapmis midir?
Ne arasin, vatandas yagmur, yagis düsünmemis; havada günesten baska bir sey görmemis… Gitmis Tabakhane Deresi boyunca arsa almis… Ev yapmis.
Bunlari önlemesi gereken sehir idarecileri ise o insaatlara göz yummus, ruhsat vermis.
Tabakhane Deresi sehrimiz için ne kader ise; vatandaslarin ve sehir idarecilerinin bu kadere karsi yaptigi yanlislar o derece kadersizlik olmustur maalesef.
Yapilan yanlisin ilk farkina varan 1984 yilinda Ünye’ye Belediye Baskani seçilen Ismail Cerrahoglu olmustur.
Ismail Cerrahoglu Tabakhane Deresinin akisini kontrol altina almak üzere dönemin Milletvekili ve Bakani Sükrü Yürür’le birlikte DSI’ye, dere kenarina istinat duvari çalismasi baslattirmistir.
Hatta hatirlatayim; 1986 yilinda Ünye’de sel olmus, tasan Tabakhane Deresi sehre yayilmis, sele yol açmisti.
O selde DSI’nin yaptigi istinat duvari da yikilmisti.
Bu duruma çok kizan Sn. Cerrahoglu, kendini tutamamis DSI’nin o isle ilgili mühendisine sille tokat girismisti.
Sonrasinda Tabakhane Dersindeki yatak düzenleme, kenar istinat duvari devam etti.
Çalisma birkaç eksigine ragmen bugün artik sel ve taskinlari önler hale geldi.
2018 yilinda meydana gelen o büyük selde su yükseldi, yükseldi son noktaya geldi ama tasmadi.
Bu hafta basi meydana gelen asiri yagista da öyle oldu. Dere yataginda sular yükseldi, yükseldi tasmadi.
Su açik bir gerçek, eger Tabakhane Deresinin kenar istinat duvarlari yapilmamis olsaydi hem 2018’de hem de geçtigimiz günlerde meydana gelen asiri yagislar sirasinda Ünye sehir merkezini yine su basacakti.
Demek ki kader deyip kenara çekilmemek… Ya da kadere ters is yapmamak önemli…
Yapilan isler yeterli mi? Ünye’yi artik su basmaz mi?
Bunun garantisini kimse veremez. Çünkü ne zaman ne kadar yagis olacak bunu ancak Allah bilir.
Ama Ünye’de bu alandaki çalismalara devam edilmeli… Tabakhane Deresi’nin istinat duvarlari mümkün oldugu nispette yükseltilmeli…
Buraya dogu, bati yakasindan ulasan bütün dere, derecik, kanal, hendek ne varsa yataklari düzenlenmeli, kenar istinat duvarlari yapilmalidir.
Su asla unutulmamalidir; Ünye’nin kaderinde sel vardir.
Görüyoruz kaderinde sel olan sehirlerimizin yasadigi gerçekleri. Rize’de, Kastamonu’da yasanan sellerle içimiz yaniyor.
O halde sel gerçegimizden hareketle bir Ünye insa edilmelidir.
Kalin saglicakla…
