Devlet Arsivleri Baskanligi Osmanli Arsivi’nde kayitli 12 Agustos 1923 tarihli (HRT.h./625) Ünye Kazasi köy ve nahiye merkezleri arasindaki ulasim yollari ve telefon hatlarini gösterenharitanin kenarina ayni zamanda köylerin nüfus durumu da detayli olarak yazilmistir. Haritaya göre 1923 yili Agustos ayi içerisinde Ünye’nin Üçpinar, Koruklu, Kelas (Çinarcik), Nureddin, Içeribükü (Yeni Cuma) Dagköy, Pelitliyatak, Hozukara (Çayirli), Meydan (Fatih), Alivarasi (Beylerce), Yagbasan, Çukur Köy, Dere Köy, Fenaris Kizilcakilise’de Türk ve Ermeni ahali bir arada yasamaktaydi. Merkez kazaya bagli Öküz Köyü ise (Fatih Mahallesi) tamamen Ermeni nüfustan olusmaktaydi. Muhtemelen Gavraz (Ugurlu) ve Ginahor (Velibayraktar) köylerindeki Ermeniler daha evvelden bu köyleri bosaltmis olmalilar. Bu köylerin 1923’te Türk-Islam hane, nüfus durumlari ile Ermeni hane ve nüfus durumlari su sekildedir:
Üçpinar Türk-Islam nüfus yüz elli sekiz hane, 607 erkek-414 bayan, Ermeni nüfus yüz otuz yedi hane, 595 erkek-613 bayan. Koruklu Türk-Islam nüfus elli üç hane, 248 erkek -204 bayan, Ermeni nüfuson yedi hane idi. Bunlarin 55’i erkek- 44’ü bayan idi.Kelas (Çinarcik) Türk-Islam nüfus otuz bir hane idi. Bunun 135’i erkek,114’ü bayandi. Köyün Ermeni nüfusu ise kirk yedi haneden olusmaktaydi. Bunlarin 181’i erkek, 141’i bayandi. Köyün Ermeni halki Pasa köprü, Varilci, Kellicioglu, Simanon mevkilerinde yasiyorlardi. Çolaklar mahallesinde kiliseleri bulunuyordu. Kaya basinda yapimina basladiklari kiliseleri ise yarim kalmisti. Tehcir sürecindeemval ve hayvanlarini Türk-Islam ahaliye satmislardi. Nureddin Türk-Islam nüfusu doksan alti hane, 364 erkek-324 bayan. Ermeni nüfusu yirmi birhane,53 erkek, 47 bayan. Içeribükü (Yeni Cuma) Türk-Islam nüfus yirmi alti hane,159 erkek-104 bayan. Ermeni nüfus üç hane, 13 erkek-11 bayan. Dagköy Türk-Islam nüfus kirk dokuz hane, 145 erkek -139 bayan. Ermeni nüfus kirk iki hane 192 erkek,164 bayan. Pelitliyatak Türk-islam nüfus seksen üç hane,251 erkek-254 bayan. Ermeni nüfus yirmi hane. 52 erkek-48 bayan. Hozukara Türk-islam nüfus kirk iki hane,157 erkek-140 bayan. Ermeni nüfus kirkhane, 133 erkek-121 bayan. Meydan Türk-Islam nüfus yüz hane idi. Bunun 227’si erkek- 273’ü bayandi. Ermeni nüfus ise on bir haneydi,42 erkek-26 bayan. Alivarasi (Beylerce) Türk-Islam nüfus yüz yirmi haneydi. 404 erkek, 467 bayan. Ermeni nüfus on dokuz hane,87 erkek, 78 bayan. Yagbasan Türk-Islam kirk bes hane, 156 erkek-166 bayan. Ermeni nüfus sadece dokuz hane idi.25 erkek-20 bayan. Çukur köy Türk-Islam nüfusu yirmi alti hane idi. 130 erkek- 96 bayan. Ermeni nüfus yalniz alti haneden ibaretti. 16 erkek-15 bayan. Dere Köy Türk-Islam nüfus iki yüz sekiz haneydi,687 erkek- 696 bayan. Ermeni nüfuson dokuz haneydi. 43 erkek-29 bayan. Kizilcakese Türk-Islam otuz alti hane. 130 erkek- 122 bayan. Gavraz Türk-Islam nüfus doksan iki hane idi.277 erkek-290 bayan. Ginahor ise Türk-Islam nüfus elli dört haneydi. 278 erkek-202 bayan. Ermeni nüfus bu tarihten öncebu üç köyden göç etmis olacak ki miktarlari belirtilmemistir. Ünye merkez kazaya bagli Öküz köy ise tamamen Ermeni vatandaslardan olusmaktaydi. Köyde yirmi dokuz hane olan Ermenilerin 87’si erkek- 66’si bayan idi. Bahsi geçen köylerden yalnizca Kelas’ta (Çinarcik) Ermeni nüfus Türk-Islam nüfustan fazladir. Köydeki ilk findik bahçelerinin bir kisminin Ermeniler tarafindan dikiminin yapildigi bilinmektedir. Tarim, hayvancilik, degirmencilik, çömlekçilik baslica ugras alanlari idi. Tehcir sonrasi Kelas’in 1927’deki nüfusunun tamami Türk-Islam ahaliden olusmaktadir. Otuz alti haneye çikan köy nüfusunun 91’i erkek,121’i bayan idi.
Ünye köylerinde bulunan bu Ermeni ahali özellikle 1918-1922 yillari arasinda bölgedeki Rum-Ermeni çetelerinin Pontusçu faaliyetlerinin etkisiyle Istiklal Harbi sonrasi tehcire tabi tutulmuslardir. Gürgen köyünde Moris, Çakal köyünde Mihail, Gazar, Serkis, Madiloglu Rafael, Çarsambali Tahmazoglu Haçik, Baltacioglu Kiragus, Zil Ohannes,Kiraztepe köyünden Yavas Çakir, Hristo,Nikola, Derebasi köyünden Harigo,Murad, Köklük köyünden Avadis, Karahoca, Serob, Asador,Kalos, Artin, Vartan, Vesken, Ovakim, Misak, Çökükburun Akaryan çeteleri bölgedeki en azili çetelerdi. Özellikle Niksar yolu üzerinde soygun ve cinayet hadiselerini, köylerdeki mal ve hayvan gasplarini bu çeteler yapmaktaydi. Ünye kazasi 1927’de Karakus nahiyesi ile birlikte 111 köye sahiptir. Ünye’nin 1927 yili Türk-Islam nüfusu kadin 28031, erkek 22380, toplam 50411 idi (1927-29 TCDS.).Farkli medeniyetlere ev sahipligi yapmis Ünye havalisinin geçmisten bugüne tasidigi kültürel mirasta degisik etnik unsurlarin tesiri unutulmamasi gereken bir durumdur.