Merhabalar değerli Ünye Kent Okuyucuları,
Bu hafta sizlere çok özel bir konudan, Ünye’mizin kültürel ve toplumsal yaşamında önemli bir yer tutan Uluslararası Kültür, Sanat ve Turizm Festivali’nden bahsetmek istiyorum.
Festivaller, toplumsal yapının ve kültürel kimliğin görünür hale geldiği, bireylerin ortak hafızalarını tazeledikleri ve bir arada yaşama deneyimlerini pekiştirdikleri önemli sosyal ritüellerdir. Bu ritüeller, sadece güncel eğlence etkinlikleri olarak değil, aynı zamanda tarih boyunca kuşaklar arası aktarımla şekillenen kültürel belleğin canlı bir sahnesi olarak işlev görür. Toplumun kendini ifade etme biçimleri, normları, değerleri ve duygusal bağları festival alanlarında somutlaşır. Böylece festivaller, geçmiş ile bugün arasında bir köprü kurar; toplumsal süreklilik ve değişimin dengelendiği dinamik mekânlar haline gelir.
Tarihsel süreçte Anadolu’nun pek çok yöresinde düzenlenen şenlikler, bayramlar, toplu törenler ve kutlamalar, bölgenin kültürel dokusunun ayrılmaz parçaları olmuştur. Bu etkinlikler, tarımsal döngülerden dini ritüellere, sosyal geçiş törenlerinden toplumsal dayanışmayı pekiştiren etkinliklere kadar geniş bir yelpazede toplumun farklı ihtiyaçlarına yanıt vermiştir. Her festival, o dönemin ve coğrafyanın özgün koşullarına göre şekillenmiş, yerel halkın kimlik ve aidiyet duygusunu güçlendirmiştir.
Karadeniz bölgesi, zengin kültürel çeşitliliği, güçlü yerel gelenekleri ve doğayla iç içe yaşam biçimleriyle bu ritüellerin özel bir sahnesidir. Ünye öncülüğünde düzenlenen festivaller ise, hem bölgenin tarihsel mirasını hem de çağdaş toplumsal dinamikleri yansıtan, kültürün yaşayan biçimlerini sergileyen önemli sosyal alanlar olarak öne çıkar.
Ünye Uluslararası Kültür Sanat ve Turizm Festivali, kısa adıyla Ünye Festivali, 1991 yılından bu yana düzenlenmektedir. Her yıl Haziran-Temmuz aylarında, ilçenin farklı noktalarına yayılan etkinliklerle Ünye’nin kültürel takviminde önemli bir yer tutar.
Bu festival, tarihsel ve kültürel zenginliğin günümüzdeki en somut örneklerinden biridir. Yüzyıllar boyunca şekillenen ve kuşaktan kuşağa aktarılan yerel değerlerin, toplumsal ritüellerin ve kültürel çeşitliliğin bir araya geldiği bu etkinlik, hem bölge kimliğinin güçlendirilmesine hem de kültürel sürekliliğin sağlanmasına hizmet eder.
Ünye Uluslararası Kültür Sanat ve Turizm Festivali, toplumsal yapının ve kültürel kodların görünür kılındığı bir alan olarak işlev görür. Mesela hemen hemen her yıl olduğu gibi bu yıl da açılış kortejiyle başlayan etkinlik, ritüel niteliği taşıyan toplumsal bir buluşma biçimini tekrar etti. Kortej, toplumun farklı kesimlerinin ortak bir zaman ve mekânda buluşmasıyla kültürel aidiyetin ve kimliğin yeniden üretildiği bir süreçtir.
Spor turnuvaları, toplumsal dayanışmanın ve rekabetin simgesel ifadesi olarak festival içinde yer alır. Bu tür etkinlikler, yerel toplumda sağlıklı yaşamın ve birlikte hareket etmenin kültürel kodları ile uyumludur. Toplu sünnet şöleni ise, toplumun geleneksel geçiş ritüellerinin devamını gösterir ve bu tür ritüeller, bireyin toplumsal yapıya entegrasyonunda kritik bir rol oynar.
Bilyeli araba yarışı gibi etkinlikler ise, yerel oyun kültürünün çağdaş biçimlerde sürdürülmesine örnek teşkil eder. Bu tür yarışlar, bireyler arası sosyal etkileşim ve rekabeti teşvik ederken, toplumsal normların ve eğlencenin bir arada var olduğu kültürel pratiklere işaret eder.
Festivalde yer alan “Magne” isimli görsel maskot ise, Ünye’nin özgün doğal varlıklarından biri olan manyetik kumun sembolik bir temsilidir. Bu tür semboller, yerel kimlik ve çevresel farkındalıkla ilişkilendirilerek kültürel hafızanın mekâna taşınmasına katkı sağlar.
Festival programında yer alan yerel ve ulusal sanatçıların performansları, kültürel çeşitliliğin görünürlüğünü artırır. Yerel sanatçılar, bölgeye özgü estetik ve anlatı biçimlerini yaşatırken, ulusal sanatçılar kültürel etkileşim ve değişimin dinamiklerini sahneye taşır. Böylece festival, kültürel süreklilik ile yenilenme arasında bir denge alanı oluşturur.
1991 yılından bugüne Ünye Uluslararası Kültür Sanat ve Turizm Festivali, yalnızca toplumsal bir etkinlik değil, aynı zamanda bireylerin yaşam döngüsüyle kesişen bir kültürel ritüel niteliği taşır. Festivalle aşağı yukarı aynı yıl doğan bir kuşak olarak ben de, bu etkinliğin yıllar içinde yalnızca kent belleğinde değil, bireysel hafızada da nasıl yer edindiğine tanıklık ettim. Her yıl tekrarlanan bu festival, çocuklukta bir coşku, gençlikte bir sosyalleşme zemini, yetişkinlikte ise kültürel sürekliliği fark etme biçimi olarak farklı anlamlar kazandı. Bu çok katmanlı deneyim, festivalin toplumsal olduğu kadar kişisel bir zaman-mekân hafızasına da dönüştüğünü gösteriyor.
Bu bağlamda, 2025 Ünye Uluslararası Kültür Sanat ve Turizm Festivali, geçmişin değerlerini bugün yaşatan ve geleceğe taşıyan, toplumsal yapının, kültürel normların ve geleneklerin güncel ifadesi olarak yerel yaşamda önemli bir ritüel işlevi görmeye devam etmektedir.