Cemre baharin yaklastigini müjdeleyen bir tabiat olayidir. Türk kültürü ile beraber Arap, Fars, Mogol, Yunan ve Orta Asya Türklerinde rastlanan cemre inanisi insan yasamini önemli ölçüde etkilemistir "Cemre düsmesi" tarimla ugrasanlar için topragin islenme dönemine gelindigini ifade eder.
Bahar mevsiminin müjdecisi olarak kabul edilen cemre Arapça bir kelimedir ”ates halinde”, ”yanmis halde” veya “köz -kor” manasina gelir, isinmayi ifade eder.
Zamani gelince cemreler birer hafta ara ile düserler.
Ama kimse görmez.
Aslinsa düsen bir sey yoktur.
Halk, pek görünmeyen bu olaya, aklimizin daha kolay kavrayabilmesi için böyle söyler,.
Her cemre düstügünde sicaklik biraz daha artar, bizler de bu isinmayi hissedebiliriz.
Çocuktum Subat ayi gelince, anneannem sik sik sorardi “Cemre düstü mü, bugün Gücük ayin kaçi, Marta ne kadar var, Zemheri bitti mi?.
Anne annem cemrelerin düsmesini dört gözle beklerdi.
Cemrelerden sonra hava, toprak ve su isinmaya baslar tabiat canlanir bahçelere bir seyler ekme dikme vakti gelirdi, gücük ayin (Subat) sonunu beklerdi, çünkü cemreler gücük ayin sonunda düserdi, cemre düsünce de bag bahçe de isler baslardi. Onun Gücük ay dedigi Subat ayi idi 28 çektigi için gücük yani küçük ve kisa ay denmisti.
Cemre Nedir, Neden Düser?
Cemre üç defa düser, ilki 20 Subat günü havaya,
27 Subat tarihinde ikinci cemre suya, üçüncü ve son cemre ise 6 Mart günü topraga düser.
Cemre düsmesi bir doga olayidir, kis günlerinden yaz günlerine yani kistan yaza geçisin isaretleri demektir..
Anadolu’da halk inanisina göre kis günlerinin 100 cü günü olan 15 Subat’a gelindiginde artik kis yavas yavas hükmünü kaybetmeye baslar, bu tarihten bes gün sonra 20 Subatta ilk cemre havaya düser ve havalar isinmaya baslar.
Bir hafta sonra, 27 Subat’ta ikinci Cemre suya düser, sular isinir.
Üçüncü ve son cemre de 6 Mart tarihinde topraga düserek toprak kir çiçekleri çikmaya baslar
Anadolu’da halk arasinda kullanilan geleneksel halk takviminde yil, kis günleri ve yaz diye ikiye ayrilir.
Kis günleri, 8 Kasim’da baslar ve 5 Mayis’ta sona erer 179 gündür.
Yaz günleri ise 6 Mayis’ta baslar ve 7 Kasim’da sona erer kadar 186 gündür.
Cemreler düser ama
Hemen yaz gelmez
Cemrelerin düsmesi bitince yaza döndük derler, oysa yaz hemen gelmez daha Mart ve Nisan aylari var, mart firtinalari, dokuzlari, iki dokuzlari üç dokuzlari vardi, abrul besi var. Haziran ayinin bile soguk geçtigi yillar olurdu çocuklugumda.
Hidirellez gelip geçerdi Mayis yedisi gelip geçerdi de bazi yillar bir türlü yaz gelmezdi.
Babam karpuz kabugu suya düsmeden denize girilmez derdi, biz bazen denize Mayis ayinda baslardik, da karpuz kabugu iki ay sonra pesimizden gelirdi.
Yaz bazen uzun bazen kisa sürerdi Ünye’de.
Çok sicak olmazdi ne de çok serin.
Kuslar havada göç için dönerek toplanmaya basladigi zaman bilin ki sonbahar yolda geliyordu.
Kis gelmezdi hemen daha biraz pastirma yazimiz olurdu, sonra güz yagmurlari baslar yavas yavas soguklar kendini gösterirdi..
Türkler Havvali Takvimden
Tarim Takvimine geçtiler
Türkler atli göçebe hayati yasadiklari dönemde hayvana bagli idiler
bu nedenle takvimleri ve dogayi gözlemlemeleri de buna göre sekillenmis ve on iki hayvanli Türk takvimini meydana getirmislerdi.
Zamanla tarima bagli yerlesik hayata geçmeleri ile beraber dogayi gözlemlemeleri tarimla baglantili olarak degismeye basladi.
Cemre olayi da tarima bagli toplumlarda karsimiza çikmaktadir. Özellikle Arap, Fars ve Türklerin inandigi cemrenin Mogol, Çin ve Greklerde de (Yunan) oldugu belirtilmektedir. Havanin isinmasina bagli olarak meydana gelen bu inanci çesitli toplumlar kendi kültürlerinden bir seyler katarak zenginlestirmislerdir.
Cemreler niye düserdi,
Nereden düserdi,
Neden düserdi?.
Subat yaz ile kis arasinda anahtar aydir, gücük, kisa denilen bu ay en büyük dönüsümü yüklenmistir. Bu ayda Cemreler düsecek kis günlerinden yaz günlerine geçilecektir.
Türk ve Altay mitolojisinde cemreye Imre, Imere veya Emire denir. Ilkbaharda göge yükselir, sonra buzlarin üzerine düserek onlari eritir, oradan da yere girer.
Bundan sonra isinmis topraktan buhar yükselir. Emire baharin gelisini temsil eder. Bulgarlar Zemire derler. Anadolu da bazi bölgelerde ve Ünye’de Cemile de denir.
Cemrelerin düsüs siralamasinda önce hava isiniyormus gibi görünse de hava dogrudan günes isinlari ile isinmaz. Günes’ten gelen isinlar önce yeri isitirlar, yerden yansiyan isinlar havayi isitirlar.
Toprak isinmadan atilan bir tohum yesermez. Bu yüzden çiftçilikle ugrasan insanlar cemre ve buna benzer olaylari dikkatle takip eder, islerini buna göre ayarlarlar.
Her cemre düstügünde sicaklik biraz daha artar. Bizler de bu isinmayi hissedebiliriz. Cemre bu isinma olayinin adidir, dogayi isittigi düsünülen tabiat olayidir.
Cemre bilimsel olarak nedir?
Cemrenin ne olup olmadigi konusunda Prof. Dr. Mikdat Kadioglu, bize su bilgileri verir.
Halkimizin arasinda yaygin olarak baharin müjdecisi olarak bilinen sicakligin artmasi olayina Cemre denir.
Cemre’nin birer hafta arayla havaya, suya ve topraga düstügüne inanilir. Her cemrenin düsüsüyle hava sicakligi artar..Sanildigi gibi günes isinlari atmosferimizi dogrudan isitmaz, yer yüzeyi, günes isinlarini yutarak önce kendi isinir, sonra atmosfer isitir. Kaynak: Bilkent Üniversitesi
Halk Arasinda Cemre Olayi
Rize halki havada, suda ve toprakta birtakim degisikliklerin meydana geldigine inanmaktadirlar, cemrelerin firtina yaptigi ve cemre günlerinin esintili geçtigi düsünülmektedir.
Denizli ve çevresinde cemreye cemile denilmektedir ve cemile topraga düstükten sonra toprak isinir. Cemile suya düstügünde ise yaz ayagini salladi denir.
Usak yöresindeki yaslilarin söyledigine göre cemre suya düsünce su, gölün içinde kaynasma yapar, kurbagalar ötüsür, halk da cemre düstü der.
Denizli ve yöresinde kiz çocuklarina isim verilirken çok soguk olur
gerekçesiyle Cemile isminin tercih edilmedigi söylenir.
Kaynak: Sanver Orunç,,
Prof. Dr. Mikdat Kadioglu,
Alinti yapilmistir
