Islahat Fermaninin 1856 tarihinde ilani sonrasi Gayrimüslim azinliklarin devlet memuru olmada Müslüman teba ile ayni haklara sahip olmalari ve memuriyetlerde görev alma süreçleri hizla hayata geçirilmisti. 1869 yilinda Ünye Kazasi Meclis-i idare azalarindan ikisi Kiro Aga ve Ovakim Aga idi. Meclis-i Deavi Mümeyyizan üyeleri ise Haçik Aga, Bursalioglu Yuri Aga idi. Ünye Belediye Meclisi Azalari ise Karabet Aga ve Estidadi Aga idi. Ünye’de 9 kilise,14 rahip bulunuyordu. Canik ve Mülhakati Rum Metropoliti Seferinos Efendi idi. 1870’te Ünye Kazasi Sandik Emini önce Karabet Aga sonra da Varcit Aga idi. Meclis-i Idare Azasi Keydo Aga, Ovakim Aga, Meclis-i Deavi mümeyyizanlari Nikola Aga, Haçik Aga idi. Meclis-i Daire-i Belediye Azalari Istidadi ve Karabet Agalardi. Memleket Sandigi Vekilleri Simyon Aga, Konstantin Aga, Hamparsun Aga idi. Sandigin sermaye miktari 156632 kurustu. Ünye Kadrashanesi Memuru Serkis Efendi idi. Ünye Posta Memuru Istador Efendi idi. Ünye’deki Vapur Acentasi 1870 de Kukula,1871 de Isador idi.
1872 Sandik Emini Kigork Aga, Meclisi Idare Isradi Aga, Ovakim Aga Meclisi Deavi Haçik Aga, Nikola Aga, Meclisi Dairei Belediye Haci Konstantin Aga, Isador, Nilot, Yimon Aga idi . Ünye Telgraf ve Posta Memuru Artin Efendi (sinif 2) idi. Bu tarihte Ünye’deki islam nüfus (erkek)10998 iken Ermeni nüfus 1269, Rum nüfus 1514 idi.1873’te Ünye’deki Fransiz Mesazri Acentesi Ovanis Mutafyan Efendi.1881 de Ünye Kazasi Asar Memuru Nesan Bey idi. 1888’de Ünye Kaza Idare Meclisi Azalarindan Istirati Efendi, Isador Efendiydi. Metropolid Vekili Metrofani Efendi, Mahkeme-i Bidayeti Kaza azalari Markos Efendi, Müstantik Muavini Pedros Efendi idi. Ünye Belediye Meclis Azalarindan Atanas Efendi, Yorgi Efendi, Kalust Efendi. Belediye Tabibi Oskahan Efendi. 1892 de Mahkeme-i Bidayet Azasi Migirdiç Aga, Reji Müdürü Foti Efendiydi.
1893 te Ünye Kaymakami Ibrahim Lütfi Bey, Belediye Baskani Haci Salim Efendi idi. Meclis Azalarindan Vasil Aga ve Kalos Aga Azinliklari temsil etmekteydi. Dönemin Belediye Tabibi Onikyan Efendiydi. Lanobye Efendi ise Reji Memuru olarak görev yapmaktaydi. 1895 ‘te Ünye Kazasi Belediye Tabibi Nisan Kigork idi. Agustos 1895’te Nisan Kegork Efendi hüsnü hizmetlerine binaen Mekatib-i Askeriye-i Sahane Nezaret-i Celilesi’nce rütbe-i salise ile taltif edilmisti. Tabip Nisan Kigork’un Trabzon Vilayeti Celilesi’ne yazdigi 24 Eylül 1895 tarihli sikâyet yazisi ilgi çekicidir. Yazisinda Ünye halkindan olan Osekyan ve Hristo’nun diplomalari olmadigi halde kanunsuz olarak doktorluk ve Eczacilik yaptiklarini valilik makamina bildirerek bunun uygun olmadigini sikâyet etmekteydi.1896 da Belediye Meclis Azalari Kokil Aga, Yanko Aga idi. Reji Memuru Pedros Efendi
1903’te Meclis-i Idare-i Kaza Azayi Müntehibeleri Tomayidi Yorgaki Aga, Mutafyan Isador Efendiydi. 1904 yilina gelindiginde Ünye Kazasi Meclis-i Idare-i Kaza Azayi Müntehibeleri Lefteryadis Hirmilbo Aga, Karakasyan Matus Efendi idi. Vergi Heyetinin dört üyesinden ikisi Yani Aga ile Isador Efendi idi. Kaza Bidayet Mahkemesinin iki azasindan biri Ovakim Öksüzyan Efendi idi. Kaza Sandik Meclisinin dört azasindan ikisi Çakiroglu Yani Efendi ile Minas Efendi idi. Dönemin Belediye Reisi Mehmed Emin Efendi’nin üç azasindan ikisi Sinobluoglu Haci Tinas Aga ile Parsihyan Parsih Agaydi. Ünye Ticaret ve Sanayi Odasi Reis Vekili Karakasyan Minas Efendi, Azalar ise Tatyos Öksüzyan Efendi, Tomayidi Yorgaki Efendi, Çakiridi Yani Efendiydi. Ünye Ziraat Odasi azalarindan biri Kömürcüoglu Parsakve Agaydi. Reji Dairesi Memuru Kostaki Efendi, Reji Muhasebecisi ise Agop Efendiydi. Ünye’deki Osmanli Bankasi Memuru Karakasyan Minas Efendiydi. Rus Vapur Acentesi Vekili Artin Parsihyan Efendiydi. Fransiz Mesazri ve Italyan Acente Vekili Öksüzyan Tatyos Efendi, Gürcü Acente Vekili Karakasyan Minas Efendi.
1853 (H.1269) yili Ünye dogumlu Tüccardan Haci Karabet Aga’nin oglu Ovakim Efendi, Ünye Ermeni Mektebi mezunudur. Ermenice Fransizca ve Türkçe okuryazardi. 1881’de Ünye Tarik (Yol) Pikuvarligina girip, 1885 de bes yüz kurus maasla Trabzon Tarik Kondüktörlügüne nakil olundu. 1889’da Manastir Vilayeti Üçüncü Sinif Kondüktörlügüne tayin edildi. 26 Ocak 1910’da Karasi Sancagi Nafia Mühendisligine tayin edilmisti. Buraya kadar verdigimiz örneklemlerde görülecegi üzere Osmanli’nin 19.yüzyilinda baslayan demokratiklesme ve halkin yönetime katilmasinda 1808 Sened-i ittifakla basladigi kabul edilen süreç 1839 Tanzimat ve 1856 Islahat Fermanlariyla devam etmisti. 1876’da Mesrutiyetle baslayan Parlamento tecrübesi her ne kadar kesintiye ugramissa da Cumhuriyet Türkiye’sine bu deneyimlerle girilecekti. Iste bu süreç öncesinde Osmanlida memur olabilmenin birinci kosulu Müslüman olmak, ikinci kosulu ehil olmak idi. Tanzimat Döneminde (1839-1876) bu anlamda Gayrimüslimlere de memur olabilme hakki kanun güvencesine alinmisti. Trabzon Vilayetine bagli Canik Sancaginin Ünye Kazasinda da bu konuda toplumun bir kesimini temsil eden Ermeni ve Rum teba yönetimsel alanlarin pek çogunda görev almislardi. (BOA, DH.MKT.432/68, DH.SAID.d.27/203,Trabzon Vilayet Salnameleri 1869-1904)
